Nieuw Museum over Psychiatrie in Haarlem: Museum van de Geest

Het Museum van de Geest | Dolhuys in Haarlem is een, net weer heropend, museum over psychiatrie en behandelt de geschiedenis van de psychiatrie in Nederland. Het museum probeert te laten zien dat de scheidslijn tussen gek en geniaal niet groot is. Want wie bepaalt dat je hyper bent of enthousiast? Of dat je vindingrijk bent of een fantast? Genialiteit grenst aan abnormaliteit. Vincent van Gogh en Gerrit Achterberg zijn voorbeelden van genieën, die ook problemen ondervonden met hun geest. Zelf zullen ze er veel last van hebben gehad, maar dit soort geesten heb je nodig om de samenleving spannend te houden. Ooit een normaal mens tegen gekomen? En, beviel het?

Sinds 30 juni j.l. is het Museum van de Geest | Dolhuys weer open voor het publiek na anderhalf jaar restauratie en na een half jaar Corona-sluiting.

Het museum is gerenoveerd

Naast de renovatie van dit unieke historische gebouw uit 1320, het voormalige Pest-, Dol-, en Leprooshuis van Haarlem, is er in dit museum voor psychiatrie voor een totaal nieuwe opstelling gekozen. In deze opstelling krijg je een audiotour mee. Zonder die audiotour mis je van alles en is een bezoek aan het museum gewoon niet leuk. Dus dit keer niet eigenwijs wezen … (ik hou zelf niet van audiotours, ben altijd van “ik doe het zelf wel”, maar ik was blij, dat ik het dit keer wel had gedaan).
Je kunt kiezen tussen 3 tours: 1) de Open Geesttour of 2) de Flow Slow Arttour of 3) de Kindertour voor kinderen van 8 – 12 jaar. De tours geven je een verschillende manier van kijken. Binnenkort komen er meerdere tours bij.

Open Geesttour

Zo gaat de Open Geesttour erg over het gebouw zelf, het oude Dolhuys, en over de geschiedenis van de psychiatrie. Ook worden verschillende kunstwerken uitgelegd, die gemaakt zijn door kunstenaars, die te maken hebben met geestelijke problemen. Je kunt er zo lang of zo kort als je wilt over doen. Maar de meeste mensen hebben aan één à anderhalf uur genoeg. Dan zit je “vol”, zeg maar.

Flow Slow Arttour

Tijdens de Flow Slow Arttour gaat het over ‘de tijd nemen’. Door de interactieve guide word je tijdens de Flow Slow Route in één uur meegenomen langs een selectie van vijf bijzondere kunstwerken. Deze route is gemaakt in samenwerking met Flow Magazine. Je staat stil bij minder werken, maar door aandacht te schenken aan een paar objecten, zie je dingen die je anders niet had opgemerkt en ervaar je de werken ook op een andere manier. Het is een nieuwe manier van museumbezoek, waar dit Museum over psychiatrie in Haarlem mee komt.

Kindertour

Vooral de kindertour spreekt mij aan (daar komt mijn oude liefde voor kinderboeken namelijk weer aan zijn trekken). Bij de kindertour krijgt elk kind (tussen de acht en twaalf jaar) een apart papieren (lekker ouderwets) boekje mee. Het kind leert aan de hand van dit boekje en de audiotour meer over zichzelf. Aan de hand van de keuzes en de antwoorden die het kind daarop geeft komt hij of zij terecht bij een boekendubbelganger. Deze boekendubbelganger is een personage uit een kinderboek, dat net zo grappig, net zo moedig, net zo handig, sportief of dromerig enz. is als het kind. Natuurlijk zijn deze kinderboeken allemaal verkrijgbaar in de Museumshop.

De regentenkamer en de dolcellen

Ik was er nog nooit geweest, maar tijdens de Open Monumentendagen van september 2019 kon je even een kijkje nemen in de Regentenkamer van toen nog Het Dolhuys. Een prachtige stijlkamer uit begin van de 17e eeuw, waar de toenmalige regenten hun vergaderingen hielden. Normaal is deze kamer niet toegankelijk, ook niet tijdens museumbezoek. De deur is hartstikke dicht, dus je kunt zelfs niet eens een glimpje zien. Bovenstaande foto heb ik genomen tijdens bovengenoemde monumentendag. Hou dus in de gaten wanneer deze dagen er zijn, want dan zal de Regentenkamer pas weer voor het publiek te bekijken zijn.

Een ander origineel deel van het Dolhuys is een oorspronkelijke dolcel, of eigenlijk meerdere, uit de zestiende eeuw, uniek in Europa. Het voelt bijna adembenemend om in zo’n dolcel te zitten. Doe de deur achter je dicht en ervaar hoe het is om zo opgesloten te zitten in het aardedonker. Als je al niet “gek” was, dan zou je het daar wel worden. De dolcel is gewoon in de nieuwe opstelling te zien.

Het café van Museum van de Geest is prachtig geworden!

De verbouwing van het museumcafé van Museum van de Geest | Dolhuys is heel erg geslaagd. Het plafond is eruit gesloopt en in het café kun je nu tot naar het oorspronkelijke puntdak kijken. Het is heerlijk ruim en hoog en achter de bar zit een kleurrijk glas-in-lood-raam. In het Thuys café werken mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Daarnaast werken er veel vrijwilligers (yours truly).

In de serre, die wat ruimer is geworden, zit je heerlijk in het zonnetje en ook het terras is in de zomer fantastisch. Het café is ook vanaf die kant bereikbaar, zonder dat je dus het museum in hoeft. Aangezien het Museum op maandag is gesloten wordt het museumcafé op die dag ook verhuurd aan andere partijen. Denk daarbij aan huwelijken of kantooruitjes.

Café Thuys is gelukkig ook weer open (di-zon 11-17). Voor afhaalkoffie (coffee to go), maar je kunt ook op het fantastische terras met uitzicht op de Bolwerken zitten. En ook binnen is weer toegankelijk, dus met slecht weer zit je gezellig binnen. Dit café museum, op loopafstand van het station van Haarlem, zou zomaar eens een nieuwe hotspot kunnen worden!

Ben jij Open van Geest?

De laatste zaal die je bezoekt in het Museum van de Geest is een hele speciale. Het onderwerp van die zaal is de Universele Verklaring van de Open Geest. Die luidt:

Ik probeer iedereen met een open blik te benaderen. Ik denk dat iedereen talenten en mogelijkheden heeft en daarom recht heeft op onderwijs en werk of zinvolle dagbesteding naar vermogen. Ik ben tegen stigma en uitsluiting. Ik geloof in een samenleving waarin iedereen gehoord en gezien wordt en mee mag doen.

Onderschrijf jij ook deze gedachte, laat dat dan zien door je naam toe te voegen aan het plafond. Een katrolletje zorgt ervoor dat je erbij komt te hangen.

Het Dolhuys heet nu Museum van de Geest

Het Museum van de Geest heette vroeger het Dolhuys. Veel mensen, die het museum over psychiatrie in Haarlem al kenden, vinden de oude naam nog steeds leuk, dus het zal even wennen zijn. Maar je begrijpt wel meteen uit de nieuwe naam dat dit museum over de geest gaat. In de Hermitage in Amsterdam zit de dependance met Outsider Art, waarin kunstenaars hun fantasierijke innerlijke wereld tonen. Daar zijn wisselende tentoonstellingen te zien.

Aangezien het Museum van de Geest particulier gefinancierd wordt en geen subsidie ontvangt van de overheid is er een leuke crowdfunding gestart. Het is daarom voor een belangrijk deel afhankelijk van particuliere donaties en acties zoals deze. Doe een donatie van tien euro en doneer je naam aan de kunstinstallatie, die binnenkort in het museum te zien is. Die naam mag van jezelf zijn natuurlijk, maar je kunt ook andere namen doneren. Je moeder, je kleine broertje, je zoontje, je lief, je hond, ga zo maar door. Het idee is, dat mensen die hun naam doneren getuigen van hun #opengeest. Dat zij open van geest zijn en die geloven in een samenleving waarin iedereen gehoord en gezien wordt en mee mag doen. Doe je mee? Ga naar Jouw naam in het Museum van de Geest en lees erover. Of geef je meteen op via: https://museumvandegeest.nl/projecten/opengeest/

Ben jij open van geest? Kom dan naar dit leuke nieuwe museum in Haarlem en ontdek alles wat met psychiatrie te maken heeft. En ontdek ook nog meer facetten van je eigen geest, want daar raak je nooit op uitgekeken, toch?

Nog meer museumtips? Wat dacht je van Vrouwenportretten in het Frans Hals Museum in Haarlem? Of John Constable in het Teylers Museum? Alle musea in Nederland zijn op dit moment gesloten. Maar grote hoop dat ze vanaf 25 mei weer onder voorwaarden open gaan.